ثبت طرح صنعتی

این روزها می‌دانیم و دیده‌ایم که وجود طرح صنعتی در بازار فروش از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و بسیاری از افراد توجهشان به این سمت جلب شده است. این که شما ایده‌های جدیدی در زمینه‌ی تولید داشته باشید، این که نگران این موضوع باشید که دیگران از طرح شما کپی نکنند و همچنین نگرانی بر از کپی شدن محصولات تولیدی، آن هم در این تایم که بسیاری از رقیبان به دنبال ایده‌هایی جدید هستند، همه و همه باعث شده تا بسیاری از افراد، حتی تولید کننده‌های خرد به فکر جلوگیری از رخ دادن این اتفاقات بیفتند. امروزه تنها چیزی که می‌تواند این مشکلات را از شما دور کند ثبت طرح صنعتی است.

اگر مدیر کسب و کاری هستید و یا این که قصد راه اندازی کسب و کاری جدید را در سر دارید و ایده‌های جذاب و جالبی به ذهنتان رسیده است، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را از دست ندهید و تا انتها همراه پارسه باشید.

طرح صنعتی چیست؟

اگر طرحی داریم که در شکل و ظاهر یک محصول نوآوری دارد، منطقی‌ترین کار برای جلوگیری از هرگونه کپی برداری و سو استفاده این است که طرحمان را ثبت کنیم. در ابتدا باید اظهارنامه‌ای را به همراه چند نمونه عکس از شکل طرح به اداره مالکیت صنعتی ارائه دهیم. در صورت تأیید کارشناسان مبنی بر عدم تشابه طرح با طرح‌های ثبت شده قبلی، مدارک را کامل و هزینه‌اش را پرداخت می‌کنیم و بعد از گرفتن شماره ثبت و انتشار در روزنامه رسمی آگهی، سند تصدیق 5 ساله را از اداره ثبت مالکیت معنوی دریافت می‌کنیم.

ثبت طرح صنعتی (Industrial Design) به معنی ثبت شکل ظاهری کالا است که توسط شما یا فرد دیگری طراحی شده است.

بد نیست در این جا به تفاوت طرح صنعتی با اختراع نیز اشاره‌ای داشته باشیم. در اختراع نوآوری بیشتر سمت بالابردن کارایی محصول می‌شود در صورتی که در طرح صنعتی جنبه‌های ظاهری محصول است که مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرد. به طور مثال در یک جارو برقی جدید برای ثبت طرح صنعتی باید به فکر نوآوری در شکل ظاهری و زیباتر شدن این محصول باشیم، ولی برای ثبت اختراع باید طراح را روی قدرت مکش و بزرگ‌تر شدن کیسه‌های جارو متمرکز کنیم.

چرا باید طرح صنعتی خود را ثبت کنیم؟

فرض کنید رنگ‌ها و خطوط مختلف در کنار یکدیگر می‌توانند طرح را به وجود آورند و الگویی را شکل دهند. حال اگر این طرح و الگو را به صورت سه بعدی در بیاورید تبدیل به طرحی می‌شود که امکان پیاده سازی و اجرای آن نیز وجود دارد.

در برخی موارد دیده‌ایم که این طرح‌ها و الگوهای تشکیل شده توانسته‌اند شکل یا ظاهر یک فراورده صنعتی را تغییر دهند. در این حالت یعنی زمانی که شما بتوانید از آن طرح برای تغییر یک فرآورده صنعتی استفاده کنید، از این طرح به عنوان طرح صنعتی یاد می‌شود. بد نیست در این جا به این نکته اشاره کنیم که طرح صنعتی دارای مزایا، معایب و ویژگی‌های مختلفی است که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد.

لازم به ذکر است که ثبت مالکیت معنوی محصول امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین کارها تبدیل شده است به دلایل زیر:

• ثبت مالکیت معنوی فقط به مالک آن کالا یا طرح اجازه تولید و کپی برداری می‌دهد و از تقلید این طرح توسط سایر افراد جلوگیری می‌کند.
• شما می‌توانید سایر کسب و کارها را تشویق کنید تا صادقانه‌تر و به شکلی حرفه‌ای به کار خود ادامه دهند. نتیجه‌ی این کار حرفه‌ای و صادقانه چیزی نیست جز افزایش کیفیت و تنوع بالا در محصولات تولید شده در صنایع مختلف.
• شما می‌توانید با ثبت طرح صنعتی، پرستیژ کاری خود را تا حد زیادی بالا ببرید و اعتبار و ارزش کارتان را افزایش دهید. طرح دریافت یا ثبت شده به عنوان یکی از دارایی‌های شرکت یا برند شما است و هرچقدر این طرح حرفه‌ای‌تر باشد بر اعتبار و ارزش شرکت شما هم افزوده می‌شود.
• ثبت طرح علاوه بر ارزش معنوی ای که می‌تواند برای شما داشته باشد، ارزش مادی زیادی را هم به همراه خواهد داشت. به عنوان مثال بعد از این که شما طرح صنعتی خود را ثبت کردید، می‌توانید برای مدتی اجازه‌ی بهره‌برداری ای همان کپی کردن از طرحتان را برای مدت محدود و مشخصی به فرد دیگری واگذار کنید و از این طریق سود زیادی به دست آورید.
• ثبت طرح می‌تواند باعث تشویق کسب و کار یا شرکت شود؛ زیرا زمانی که یک شرکت طرح انحصاری خود را داشته باشد با علاقه و پشتکار بیشتری سعی می‌کند تا خود را به دیگران نشان دهد که همین پشتکار بیشتر می‌تواند سبب شود تا کیفیت کار یا خدمات به میزان چشمگیری افزایش یابد.
• شما می‌توانید برای زیباتر شدن محصول و بسته بندی‌های مربوط به آن اقدام کنید. شما با ثبت آن می‌توانید از سو استفاده آن توسط دیگران جلوگیری کنید و در نتیجه زحمات بیهوده‌ای انجام ندهید.
• شما زمانی که طرح خود ثبت کنید، می‌توانید به جلوگیری از واردات یا تولید کالاهایی بپردازید که شباهت بسیاری با طرح شما دارد و به نوعی از طرح شما تقلید کرده‌اند.

مزیت‌های ثبت طرح صنعتی و مالکیت معنوی محصول

بعید می‌دانیم کسی در دنیا وجود داشته باشد که دوست داشته باشد نتیجه زحماتش برای خودش نباشد و به دیگری تعلق بگیرد. از این احتمالاً می‌دانید که وقتی شما طرح جدید یا محصول تازه‌ای را به بازار روانه می‌کنید، بسیار به چشم می‌خورد و افراد زیادی سعی بر این می‌کنند تا از این طرح یا محصول تقلید کنند. شما با ثبت طرح خود می‌توانید خیال خود را از این بابت راحت کنید تا کسی نتواند از طرح شما تقلید یا کپی برداری کند. علاوه بر این ثبت مالکیت معنوی محصول مزیت‌های دیگری هم دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را می‌بینید.

1. صاحب طرح صنعتی تنها کسی است که می‌تواند از طرح خود بهره‌برداری کند و هیچ شخص دیگری تا زمانی که اجازه صاحب را نداشته باشد، امکان بهره‌برداری از طرح را ندارد.
2. شما با ثبت طرح خود می‌توانید فعالیت‌های تجاری و اقتصادی خود را گسترش دهید که این موضوع می‌تواند سودمندی بسیاری از نظر مالی برای شما داشته باشد.
3. همان‌طور که کمی بالاتر خدمتتان عرض کردیم، شما با ثبت مالکیت معنوی و طرح می‌توانید امکان بهره‌برداری و استفاده از طرح را برای مدت خاصی به فرد دیگری واگذار کنید. شما از طریق این واگذاری می‌توانید از فرد هزینه‌ای را دریافت کنید و به این طریق برای خود کسب درآمدی داشته باشید.

حتما بخوانید: اخذ جواز تاسیس

چه نوع طرح‌های صنعتی قابل ثبت است؟

شما می‌توانید هر طرحی را در هر زمینه‌ای که دوست داشته باشید، ثبت کنید؛ البته باید دو شرط اصیل بودن طرح و همچنین غیر تکراری بودن آن را در نظر داشته باشید و در صورتی که واجد این دو شرط بودید، می‌توانید طرح صنعتی خود را به ثبت برسانید.

اصیل بودن طرح به این معنا است که طرح شما بایستی ایرانی باشد، نمادی از گذشته و یا تاریخ غربی نباشد و همچنین ترویجی از فرهنگ‌های غربی را در خود نداشته باشد. اگر هر یک از موارد گفته شده در طرح صنعتی شما رعایت نشود، ممکن است به شما اجازه ثبت طرح داده نشود.

در رابطه با تکراری نبودن طرح هم همان‌طور که از اسمش پیدا است، می‌توان گفت که طرح ارائه شده شما نباید قبلاً توسط شخص یا شرکت دیگری به ثبت رسیده باشد. در نظر داشته باشید که این اصل یکی از مهم‌ترین شرایطی است که قبل از ثبت طرح باید آن را بررسی کنید.

در صورت وجود مشابهت زیاد و یا حتی تشخیصی مبنی بر تکراری بودن طرح اجازه ثبت آن به شما داده نمی‌شود و مجبور خواهید بود تا طرح خود را تغییر دهید. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود قبل از این که درخواست خود را به سازمان ارائه کنید، ابتدا مطمئن شوید که در گذشته توسط فرد یا سازمان دیگری این طرح به ثبت نرسیده باشد.

مدارک مورد نیاز ثبت طرح صنعتی

پیش از آن که به این بپردازیم که برای ثبت طرح صنعتی نیاز به چه مدارکی است، بد نیست به این موضوع اشاره شود که صاحب یک طرح می‌تواند هم یک شخص حقیقی (یک فرد عادی) باشد و هم به صورت یک شخص حقوقی (یک شرکت) باشد.

مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقیقی

• ارائه یک کپی از مدارک شناسایی یعنی شناسنامه و کارت ملی
• ارائه مدارک شناسایی از فردی که مسئولیت طراحی را داشته است؛ البته باید به این نکته اشاره کرد که در مواردی مالک طرح و شخص طراح می‌توانند یک نفر باشند.
• ارائه 6 عدد عکس از طرح به صورت پرسپکتیو در زاویه‌های مختلف
• علاوه بر این ها مدارک دیگری هم از فرد همچون آدرس، کد پستی، تلفن ثابت، موبایل و… گرفته می‌شود

مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقوقی

• ارائه یک کپی از مدارک شناسایی افرادی که در این سازمان صاحب امضا هستند
• ارائه کپی از مدارک شخصی که طراح این طرح صنعتی بوده است
• ارائه روزنامه رسمی ثبت شرکت
• در این بخش هم نیاز ارائه 6 عدد عکس از طرح به صورت پرسپکتیو در زاویه‌های مختلف دارید
• ارائه آدرس و کد پستی دفتر اصلی شرکت

همان‌طور که مشاهده کردید، مدارک مورد نیاز برای ثبت طرح صنعتی برای یک شخص حقوقی با ثبت مالکیت معنوی محصول حقیقی متفاوت است؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود پیش از آن که برای ثبت طرح صنعتی خود اقدامی انجام دهید، تصمیم بگیرید که می‌خواهید طراح را به نام یک شخص به ثبت برسانید یا با نام یک سازمان.

لازم به ذکر است که شما به کد اقتصادی یا کد کارگاهی در هیچ از مراحل نیازی نخواهید داشت.

مراحل ثبت طرح صنعتی

لازم به ذکر است که شما برای به ثبت رساندن یک طرح صنعتی نیاز است تا مراحلی را پشت سر بگذارید. بد نیست در این جا به این نکته اشاره شود که شما می‌توانید طرح خود را حتی زمانی که در ایران حضور ندارید هم به ثبت برسانید. شما برای ثبت طرح صنعتی باید به شرایط خود، نیازی که دارید و همچنین هدفی که در سر دارید، توجه کنید. در ادامه با مراحل ثبت مالکیت معنوی محصول همراه باشید:

اولین کاری که شما باید برای ثبت طرح انجام دهید، جمع آوری مدارک مورد نیازی است که کمی بالاتر آن‌ها را شرح دادیم. جمع آوری و آماده سازی مدارک به موقع می‌تواند سرعت شما را در انجام این پروسه بسیار افزایش دهد.

مرحله دو، مراجعه به سامانه اداره مالکیت معنوی است و شما بایستی در آن جا اطلاعات اولیه را به صورت اینترنتی وارد کنید

مرحله بعد تکمیل مشخصات و اطلاعاتی است که سامانه از شما می‌خواهد. همچنین در این مرحله شما بایستی برخی مدارک مورد نیاز را بر روی سایت آپلود نمایید. پیشنهاد می‌شود مدارک مورد نیاز را حتماً مجدداً بررسی نمایید تا در طی مراحل ثبت مشکلی پیش نیاید

کار بعدی که شما پس از بارگذاری مدارک باید انجام دهید، پرداخت هزینه‌های مربوطه است. لازم به ذکر است که هزینه ثبت طرح صنعتی در سال 1401 چیزی حدود 3 میلیون تومان است که می‌تواند در بعضی از طرح‌های مختلف این قیمت، متفاوت باشد.

پس از پرداخت هزینه شماره اظهارنامه‌ای به شما داده می‌شود که باید آن را نزد خود نگه دارید. پس از آن اگر با طرح شما موافقت شده باشد تقریباً یک ماه زمان دارید تا هزینه‌ی نهایی را پرداخت کنید. اگر این 30 روز بگذرد و شما هزینه‌ی مربوط به ثبت طرح صنعتی را انجام ندهید، دیگر نمی‌توانید به ثبت طرح خود بپردازید و کلیه مراحل را بایستی از ابتدا انجام دهید.

آخرین مرحله به این صورت است که شما باید در روزنامه یک آگهی منتشر کنید و انتشار روزنامه به این معنی است که شما تمامی مراحل مربوط به ثبت طرح صنعتی را انجام داده‌اید.

هزینه ثبت طرح صنعتی

لازم به ذکر است که هزینه‌ ثبت طرح صنعتی بر اساس این که شما آن را با عنوان فردی حقوثی ثبت می کنید یا حقیقی می تواند متفاوت باشد. همچنین بد نیست بدانید که علاوه بر هزینه‌های کلی که دریافت می‌شود، شما باید هزینه‌ای هم مبنی بر انتشار آگهی در روزنامه را بپردازید؛ اما همان طور که کمی بالاتر ذکر شد هزینه‌ ثبت طرح صنعتی به طور میانگین چیزی حدود سه میلیون تومان است.

میزان اعتبار و تمدید طرح صنعتی

در کشور ایران حداکثر زمانی که برای حمایت از طرح صنعتی می توان داشت چیزی حدود 5 سال است؛ البته باید بدانید که این تایم در کشورهای مختلف، می‌تواند متفاوت باشد. طرح صنعتی در واقع پس از ثبت در اداره مالکیت معنوی تقریبا 5 سال اعتبار دارد و شما پس از گذشت این 5 سال می‌توانید مجددا نسبت به تمدید طرح صنعتی اقدام فرمایید.

به ثبت رساندن در اداره مالکیت فکری سراسر کشور

شما در هر کجای ایران به باشید میتوانید به راحتی درخواست خود را سازمان ارسال نمایید و مراحل را شروع کنید. مراحل و شرایط ثبت طرح صنعتی در تهران، اصفهان، مشهد و… هیچ تفاوتی با بکدیگر در هیچ یک از مراحل نخواهد داشت

سوالات متداول

جمع‌بندی

در این مقاله سعی کردیم شما را با چیستی این امر آشنا کنیم. همچنین از اهمیت و ضرورت ثبت طرح صنعتی گفتیم و به مزیت‌های انجام این کار پرداختیم و در انتها مراحل انجام این کار را به صورت قدم به قدم برایتان شرح دادیم. با تشکر از شما که وقت ارزشمندتان را در اختیار ما گذاشتید و به مطالعه این مقاله پرداختید.