ثبت اختراع

ثبت اختراع از گذشته تاکنون در تمامی نقاط جهان نقش اساسی و بسیار مهمی داشتند و از همان ابتدا نیز امتیازات خاصی برای مخترعان در نظر گرفته می شد. اختراع در حقیقت نتیجه ی تلاش فکری و عملی کردن تراوشات ذهنی یک انسان است.

البته باید به این موضوع توجه داشت که اختراعی دارای ارزش و منافع مادی، معنوی است که سودمند باشد و باعث حل بسیاری از مشکلات انسان ها شود. اما سوالی که اکنون برای بسیاری از افراد مطرح می شود آن می باشد که اصلا مراحل ثبت اختراع چگونه است؟ چگونه در کشور ما می توان برای ثبت اختراع اقدام کرد؟

حقیقت آن است که موضوع ثبت اختراع تا حدی برای قانونگذار کشور ما حائز اهمیت است که قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری را در سال 1387 بنیانگذاری کرده و در آیین نامه اجرایی مربوط به آن، تمامی جزئیات مربوط به مراحل ثبت اختراع را نیز مشخص کرده است.

ثبت اختراع چیست؟

ثبت اختراع، بسیاری از افراد حتی این را نمی‌دانند که دقیقاً ثبت اختراع چیست و این مورد را از ما سؤال می‌کنند. در پاسخ به این سؤال اگر به طور خلاصه بخواهیم این موضوع را برای شما عزیزان توضیح دهیم، می‌توان گفت که این امر در اصل فرایند قانونی و سپری کردن تمامی مراحل قانونی است که فرد صاحب ایده و یا آن اختراع بایستی برای این که از کپی برداری اختراع وی جلوگیری شود و آن اثر را به نام خود بزند به ثبت اختراع بایستی بپردازد. بد نیست در همین جا به این موضوع اشاره شود که وقتی شما به ثبت یک اختراع جدید می‌پردازید برای مدت زمانی 20 ساله به شما حق انحصاری از اختراع در محدوده‌ی جغرافیایی داده می‌شود و پس از این 20 سال باید مجدداً به تمدید آن بپردازید.

ثبت اختراع در واقع باعث می‌شود تا ایده و اختراعتان را در مقابل کپی برداران محافظت کنید.

تفاوت ثبت اختراع و طرح صنعتی

یکی از سوالاتی که ممکن است برای شما و افرادی که قصد دارند تا به اختراع خود به ثبت برسانند این است که ثبت اختراع با ثبت طرح صنعتی چه فرقی می‌کند؟ در پاسخ به این سؤال بایستی گفت که بهتر است برگردید به تعریف اولیه‌ای که از این دو وجود دارد. اختراع عملی است که طی آن با یک ایده‌ی جدید و نو، وسیله‌ای که قبلاً وجود نداشته است تولید می‌شود یعنی ایده جدیدی که ممکن است به ثبت برسد، اما در طرح صنعتی یک شکل جدید از اختراع است ایجاد که می‌تواند در زمینه‌های مختلف صنعتی یا غیر صنعتی مورد استفاده قرار بگیرد.

مدارک مورد نیاز برای ثبت اختراع

تمامی مدارکی که به آنها اشاره می کنیم باید ضمیمه اظهارنامه مخترع شوند:

1. توصیف اختراع؛
2. ادعا یا ادعاهای اختراع؛
3. خلاصه‌ای از توصیف اختراع؛
4. نقشه یا نقشه‌ها، در صورت لزوم؛
5. مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع؛
6. درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع، چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود؛
7. مدارک مربوط به حق تقدم که باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود؛
8. رسید مربوط به پرداخت هزینه‌های قانونی؛
9. مدارک نمایندگی، در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید.

توصیف اختراع

یکی از اساسی ترین مدارکی که برای ثبت اختراع باید آن را به همراه داشت، معرفی نامه یا همان توصیف اختراع است. اما توصیف اختراع باید حاوی چه مطالبی باشد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که بر اساس قانون توصیف اختراع باید صریح و همراه با جزئیات کامل و مشتمل بر نکات زیر باشد:

1. عنوان اختراع به گونه‌ای که در اظهارنامه ذکر گردیده است؛
2. زمینه فنی اختراع مربوط؛
3. مشکل فنی و بیان اهداف اختراع؛
4. شـرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیـشرفت‌هایی که در رابطه با اختراع ادعـایی وجـود دارد، به نحوی که برای درک و بررسی جدید بودن اختراع کفایت کند؛
5. ارائه راه‌حل برای مشکل فنی موجود، همراه با شرح دقیق و کافی و یکپارچه اختراع؛
6. توضیح اشکال، نقشه‌ها، نمودارها در صورت وجود، به‌‌نحوی‌ که یک متخصص در آن
7. زمینه بتواند اختراع را درک و ارتباط اجزای آن را دریابد. ارجاع به شماره‌هایی که برای بیان ویژگی‌های اختراع در نقشه‌ آمده است الزامی است؛
8. بیان واضح و دقیق مزایای اختراع ادعایی نسبت به اختراعات پیشین، به نحوی که ویژگی جدید بودن اختراع و تاثیر فنی آن را روشن سازد؛
9. توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به‌کارگیری اختراع؛
10. ذکر صریح کاربرد صنعتی اختراع در صورتی که ماهیت اختراع گویای این امر نباشد.

مراحل ثبت اختراع در ایران

مراحل ثبت اختراع در ایران را می توان به ترتیب به موارد زیر تقسیم کرد:

• ورود به پورتال اداره کل مالکیت صنعتی به نشانی http://iripo.ssaa.ir 
• ورود به بخش ثبت اظهارنامه
• قبول تعهد نامه جهت رعایت مواد قانونی
• معین کردن نوع اظهارنامه و وارد کردن اطلاعات اظهارنامه
• بارگذاری ضمائم و مدارک در سایت
• بررسی مدارک و ضمائم و تایید آنها در صورت صحت آنها.
• پرداخت هزینه ثبت اداره کل مالکیت صنعتی.
• دریافت شماره اظهارنامه.
• انتشار آگهی
• صدور گواهینامه 

مزایای ثبت اختراع چیست؟

مزایا ثبت اختراع برای هر شرکتی و شخصی جذاب است، ثبت اختراع در واقع یک سند یا گواهی با مضمون سند یا گواهی می‌دهد که به نوعی سند حمایتی شما است. سندی معتبر، قانونی و قابل پیگیری، البته لازم به ذکر است که دعاوی ابطال قابل طرح است، اما تا زمانی به که به اثبات نرسد هیچ رسمیتی ندارد و سند تا آن زمان معتبر است. گواهی ثبت اختراع را اگر بخواهیم به مثالی که زدیم نزدیک کنیم، می‌توان گفت که این گواهی به نوعی شناسنامه‌ای برای اختراع شما خواهد بود.

• می‌توانید از حقوق و مزایای انحصاری برای مخترع و اختراع وی بهره‌مند شوید.
• ثبت اختراع سبب می‌شود تا نتوانید به سایرین اجازه دهید تا از اختراع شما به هر نحوی استفاده کنند.
• میتوانید به بازار وارد شوید و حضوری پر رنگ در کنار رقابتی سالم برای خود داشته باشید.
• با داشتن برگه گواهی ثبت اختراع امکان شرکت در سمینارهای داخلی و خارجی علمی را برای محصول خود می‌توانید داشته باشید.
• شما زمانی که به ثبت اختراع بپردازید، همان طور که بارها در متن آمده دولت از شما حمایت می‌کند و از اختراع شما در برابر سو استفاده پران محافظت و نگهداری می‌کند.
• بد نیست در این جا به این موضوع اشاره شود که در گواهی نام مخترع ذکر می‌شود، اما در صورتی که خود شخص نخواهد و کتباً از مراجع مربوطه درخواست کند این کار انجام نمی‌شود، اما در هر صورت حقوق مخترع به طور کامل حفظ می‌شود.
• این مورد همیشگی نیست، اما افرادی که دارای گواهی هستند برخی از آن‌ها می‌توانند اقدام به ثبت شرکت دانش بنیان کنند و از مزیت‌هایی که ثبت این نوع از شرکت‌ها در اختیار شما می‌گذارد هم استفاده کنند.

شرایط ثبت اختراع

برای این که بتوانید به ثبت اختراع بپردازید، نیاز است تا در ابتدا مخترع تمامی مدارک شامل مدارک هویتی که شامل مدارک کپی شناسنامه، کارت ملی، روزنامه تأسیس برای شخص حقوقی را بر روی وب‌سایت آپلود کنید. بد نیست در همین جا به این موضوع اشاره شود که مخترع حتماً به عنوان مالک اختراع شناخته نمی‌شود و گاهی اختراع با سفارش شخص دیگری انجام می‌شود که مالک اصلی اختراع است.

در سیستم و وب‌سایت همچنین باید یک فرد به عنوان دریافت کننده‌ی اختراع تعیین شود که تمامی اطلاعات در طول پروسه‌ی ثبت اختراع اعم از اطلاعات مهم، به آن فرد ایمیل یا پیامک شود. همچنین یکی دیگر از شرایط ثبت اختراع این است که شما بایستی در سامانه پیش از هر چیزی نامی را برای اختراع خود انتخاب کنید و مشخصات فنی و ظاهری آن را هم به همراه اطلاعات کامل در سامانه وارد کنید. بد نیست در این جا به این موضوع اشاره شود که حق ثبت یک قرارداد دو جانبه میان شخص ثبت‌کننده و دولت است و با ایجاد این قرارداد بر اساس قانون یک حق انحصاری بیست ساله به مخترع تعلق می‌گیرد.

در قدم بعدی برای این که شرایط ثبت اختراع را به همراه داشته باشید، نیاز است تا ادعانامه‌ای را ثبت کنید تا به وسیله‌ی آن مقدار پشتیبانی حقوقی از اختراع خود را مشخص کنید. این اظهار نامه بایستی در سه نسخه تولید شود به زبان فارسی باشد؛ همچنین لازم به ذکر است که در این اظهار نامه باید تاریخ و امضای شما هم وجود داشته باشد و علاوه بر این ها اطلاعات کامل متقاضی از جمله نام، آدرس، تلفن تماس و شغل او، عنوان و حوزه کاری اختراع، رسید پرداخت هزینه‌ها و تمام اطلاعات ضروری مرتبط با اختراع هم به اظهار نامه پیوست داده شود.

ثبت اختراع بین المللی

همان طور که می‌دانید، گاهی ممکن است پیش بیاید که فردی یک اختراعی را به وجود آورد و آن ایده پتانسیل این را داشته باشد تا در کل جهان دیده شود و به ثبت برسد؛ اما می دانید که ثبت اختراع مختص به قوانینی جغرافیایی همان منطقه است. برای مثال اگر شما در ایران ایده‌ی جدیدی داشته باشید و این اختراع را به ثبت برسانید، اما پس از مدتی مشاهده کنید که فردی در آمریکا همین اختراع را به اسم خود به ثبت رسانده است، شما نمی‌توانید از این فرد شکایت کنید و تقاضای حق مالکیت آن را داشته باشید، بلکه این اختراع فقط در محدوده‌ی جغرافیایی مشخص است که مختص به شما است.

اما گاهی وقت‌ها ممکن است فردی بخواهد ایده و اختراعش را در کشورهای دیگری هم به ثبت برساند که در این صورت باید به ثبت اختراع بین المللی بپردازید. بد نیست در همین جا به طور خلاصه به این موضوع اشاره کنیم که برای ثبت اختراع بین المللی شما می‌توانید از دو روش ثبت مستقیم در کشور هدف و یا معاهده همکاری ثبت بین المللی اختراع به روش pct اقدام نمایید.

هزینه ثبت اختراع

لازم به ذکر است که هزینه ثبت اختراع با توجه به این که چه اختراعی است و به چه صورتی قرار است به ثبت برسد کاملاً می‌تواند متغیر باشد. برای این که بتوانید به ثبت اختراع بپردازید، باید بدانید که همانند سایر چیزها بایستی مقداری هزینه پرداخت کنید، اما بسیاری از مخترعان و احتمالاً شمایی که در حال مطالعه این مطلبید به دنبال این هستید تا بدانید که برای ثبت اختراع چه مقدار هزینه بایستی پرداخت. در ابتدا بهتر است این نکته را به شما بگوییم که برای ثبت اختراع باید شما هزینه‌ای را به جهت حق الثبت بپردازید و لازم به ذکر است که این هزینه هر سال تکرار می‌شود.

تمام هزینه‌هایی که بایستی برای ثبت اختراع انجام دهید در جدول زیر آمده است. برای کسب اطلاع از هزینه ثبت اختراع داخلی می‌توان به وب‌سایت مرکز مالکیت معنوی مراجعه کرد. در پورتال این مرکز هزینه ثبت انواع طرح‌ها و علائم درج شده است.

اختراع و تشکیل شرکت‌های دانش بنیان

اگر بخواهیم به زبانی بسیار ساده خدمتتان عرض کنیم که شرکت دانش بنیان چیست، می‌توان گفت که شرکت دانش بنیان در راستای تجاری سازی و تجاری کردن ایده‌های جدید و اختراعات تازه است که به وجود آمده معمولاً از نخبگان و پژوهشگران علمی کشور تشکیل شده است.

در حقیقت آن چه که این نوع شرکت ها اتفاق می‌افتد این است که به کارآفرینی بر پایه‌ی علم و دانش می‌پردازند و باعث می‌شود تا اختراع و یا همان ایده‌های جدید، علاوه بر ارزش معنوی و علمی بالایی که دارند، بتوانند برای مخترع و سایر افراد دخیل در این اختراع سود اقتصادی هم داشته باشد. پس به طور کلی می‌توان گفت که شما با ثبت اختراع خود می‌توانید اقدام به ثبت شرکت دانش بنیان نمایید.

نحوه جلوگیری از سرقت اختراع و ایده

همان طور که در ابتدای مقاله خدمتتان عرض کردیم، در گذشته بسیاری از مخترعین و افرادی که ایده‌های تازه برای ساخت یک وسیله داشتند، اطلاعات اختراع خود را از همگان مخفی نگه می‌داشتند چرا که می‌گفتند ممکن است ایده. اختراع آن‌ها دزدیده شود و افراد دیگری به عنوان مخترع از این ایده استفاده مادی و معنوی داشته باشند.

اما لازم است بدانید که امروزه این اتفاق کمتر رخ می‌دهد، چراکه شما با ثبت اختراع می‌توانید تمامی حقوق معنوی یک اختراع را از آن خود کنید و مطمئن باشید که کسی نتواند از ایده‌ی شما به جهت نفع شخصی خود استفاده کند و اگر هم فردی این کار را انجام دهد شما می‌توانید از نظر قانونی آن را پیگیری کنید و از فرد شکایت کنید.

حقوق مخترع

در ماده 26 قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری به اهمیت حقوق مخترعان پرداخته شده است. بر اساس متن این قانون، هر قسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعبه مختلفه صنعتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرر در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده نماید مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد. نوشته ای که در این مورد اداره ثبت اسناد تهران می دهد ورقه اختراع نامیده می شود.

در حالت کلی می توان گفت که معمولا هر اختراعی باعث بوجود آمدن 2 نوع حق برای مخترع خود می گردد. حقوق مخترعان را می توان در حالت کلی به موارد زیر تقسیم کرد:

1. حقوق مادی : معمولا حقوق مادی بر حسب نوع اختراع و شرایط قانونی وابسته به آن، حدود 10 الی 20 سال برای مخترع وجود دارد.
2. حقوق معنوی: این حق نامحدود می باشد و از لحاظ اخلاقی، به طور دائم به فرد مخترع تعلق دارد.

اظهارنامه ثبت اختراع

اولین قدم برای ثبت اختراع آن است که مخترع اظهارنامه خود را مبنی بر ثبت اختراعش به مرجع ثبت تقدیم کند. بر اساس ماده 5 قانون ثبت اختراع، اظهارنامه ثبت باید حاوی نکات زیر باشد:

1. اسم، شماره ملی، نشانی، کدپستی، تابعیت و سمت متقاضی و در صورتی که متقاضی شخص حقوقی است ذکر نام، نوع فعالیت، اقامتگاه، محل و شماره ثبت، تابعیت، مرکز اصلی و عنداللزوم هرگونه شناسه دیگر آن الزامی است؛
2. اسم، شماره ملی، نشانی و کدپستی نماینده قانونی متقاضی، در صورت وجود؛
3. اسم، اقامتگاه و کدپستی شخص یا اشخاصی که صلاحیت دریافت ابلاغ‌ها در ایران را دارند، در صورتی که متقاضی مقیم ایران نباشد؛
4. اسم، نشانی و شغل مخترع، در صورتی که متقاضی شخص مخترع نباشد؛
5. عنوان اختراع به نحوی که اختراع ادعایی را مشخص سازد و مشتمل بر کلماتی مثل « بهتر» و غیره نبوده و ترجیحاً بین سه تا 10 کلمه باشد؛
6. تاریخ، محل و شماره اظهارنامه یا گواهی‌نامه اختراع در خارج، در صورت درخواست حق تقدم؛
7. اطلاعات مربوط به اظهارنامه اصلی در صورت تکمیلی بودن اختراع؛
8. تعداد صفحات توصیف، ادعاها، خلاصه توصیف اختراع و نقشه‌ها؛
9. تعیین طبقه اختراع براساس طبقه‌بندی بین‌المللی اختراعات؛
10. تعیین ضمائم.

اطلاعات مندرج در گواهینامه ثبت اختراع

1. شماره و تاریخ اظهارنامه؛
2. شماره و تاریخ ثبت اختراع؛
3. اسم، نشانی و تابعیت دارنده اختراع؛
4. اسم، نشانی و تابعیت مخترع، مگر اینکه مخترع کتباً از مرجع ثبت درخواست عدم ذکر نام خود را نماید؛
5. عنوان اختراع؛
6. طبقه‌بندی بین‌المللی اختراع؛
7. ذکر تاریخ، شماره و محل تسلیم اظهارنامه مقدم، در صورت ادعای حق تقدم و پذیرش آن؛
8. مدت حمایت.

سوالات شما