قوانین ثبت شرکت تعاونی در سال 1402

در این مقاله قصد داریم درباره قوانین ثبت شرکت تعاونی صحبت کنیم. در مورد ثبت شرکت چه می دانید؟ شرکت های تعاونی به شرکت هایی گفته می شود که میان چندین شخص حقیقی منعقد می گردد. معمولا هدف تشکیل شرکت های تعاونی آن است که وضعیت اجتماعی و اقتصادی اعضای شرکت بهبود پیدا کنند و از طریق همکاری در جهت کسب سود بیشتر، میزان سرمایه شرکت افزایش پیدا کند؛ به همین دلیل نیز ثبت شرکت تعاونی باید طبق اصول و قوانین خاصی انجام شود تا دارای اعتبار قانونی گردد.

شرکت تعاونی چیست؟

در تعریف قانونی ثبت شرکت تعاونی آمده است؛ شرکت تعاونی شرکتی است که برای مدت نامحدود به منظور رفع احتیاجات مشترک شرکاء و بهبود وضع مادی و اجتماعی آنان برای یک‌یا چند منظور ذیل تشکیل می‌شود:

 انجام خدمات عمومی و هر گونه فعالیت مربوط به تولید محصولات کشاورزی و صنعتی – تهیه و طبقه‌بندی – نگهداری – تبدیل و فروش‌محصولات مزبور – تهیه توزیع هر نوع کالا و لوازم مورد نیاز زندگی و حرفه‌ای آنان تحصیل وام و اعتبار برای شرکاء – اقدام به عملیات ساختمانی و‌ایجاد مسکن – بیمه محصولات و حیوانات – قبولی نمایندگی مؤسسات و کارخانجات وابسته به فعالیتهای مذکور در فوق – خرید سهم‌الشرکه‌شرکتهای مشابه و امثال منظورهای مذکور.

ارکان شرکت تعاونی و وظایف آنها

شرکت های تعاونی نیز مانند بسیاری دیگر از شرکت های دیگر باید دارای ارکان خاصی باشد تا مراحل ثبت شرکت را با موفقیت پشت سر بگذارند. برای ثبت شرکت تعاونی باید ارکان آن کامل باشد. به طور خلاصه ارکان این شرکت وظایف آنها بر اساس قانون به موارد زیر تقسیم می گردد:

• مجمع عمومی شرکت تعاونی:

مجمع عمومی معمولا از اجتماع اعضای اصلی و سهامداران شرکت تعاونی مربوطه تشکیل می شود. تشکیل مجمع عمومی به دو صورت فوق العاده و عادی است. وظایف مجمع عمومی شرکت تعاونی:

1. انتخاب هیأت مدیره و بازرس یا بازرسان
2. رسیدگی به ترازنامه
3. حساب سود و زیان و گزارش های مالی
4. تصویب بودجه سالیانه و تعیین سیاست ها
5. خط مشی شرکت
6. اتخاذ تصمیم در خصوص افزایش یا کاهش سرمایه
7. انحلال شرکت

 بیشتر بخوانید: ثبت شرکت تجهیزات ساختمانی

• هیات مدیره شرکت تعاونی:

هیات مدیره شرکت های تعاونی معمولا از حداقل 3 عضو، حداکثر 7 عضو تشکیل می شود. اعضای هیئت مدیره باید از میان اعضای شرکت انتخاب شوند و این اعضا مسئولیت اداره امور تعاونی همچون موارد زیر را بر عهده دارند:

1. دعوت مجمع عمومی (‌عادی -‌فوق‌العاده).
2. اجرای اساسنامه و تصمیمات مجمع عمومی و سایر مقررات مربوط.
3. نصب و عزل و قبول استعفای مدیر عامل و نظارت بر عملیات وی و پیشنهاد میزان حقوق مدیر عامل به مجمع عمومی.
4. قبول درخواست عضویت و اخذ تصمیم نسبت به انتقال سهم اعضاء به یکدیگر.
5. دریافت استعفای هر یک از اعضاء هیأت مدیره.
6. نظارت بر مخارج جاری تعاونی و رسیدگی به حسابها و ارائه به بازرس یا بازرسان
7. تسلیم به موقع گزارش مالی و ترازنامه تعاونی به مجمع‌عمومی.
8. تهیه و تنظیم طرحها و برنامه‌ها و بودجه و سایر پیشنهادات و ارائه آن به مجمع عمومی جهت اتخاذ تصمیم.
9. تعیین نماینده از بین اعضای تعاونی برای حضور در جلسات مجامع عمومی شرکتها و اتحادیه‌هایی که تعاونی در آنها مشارکت دارد.
10. تهیه و تنظیم دستورالعملهای داخلی تعاونی و تقدیم آن به مجمع عمومی برای تصویب.
11. تعیین نماینده و یا وکیل در دادگاهها و مراجع قانونی و سایر سازمانها با حق توکیل.
12. تعیین و معرفی صاحبان امضای مجاز (‌یک یا دو نفر از اعضاء هیأت مدیره به اتفاق مدیر عامل) برای قراردادها و اسناد تعهدآور تعاونی.

• بازرس یا بازرسان:

بازرس ها و بازرسان را معمولا مجمع عمومی عادی شرکت ها انتخاب می کنند. مسئولیت و وظایف بازرس ها در شرکت های تعاونی به موارد زیر تقسیم می شوند:

1. نظارت بر عملکرد هیات مدیره
2. اجرای تصمیمات مجمع و اساسنامه
3. تهیه گزارش مالی از روند صحیح
4. تهیه و تنظیم صورت های مالی شرکت
5. ارائه گزارش سالیانه به مجمع عمومی
6. رسیدگی به شکایات احتمالی اعضا از نحوه مدیریت
7. بررسی عملکرد هیات مدیره  

انواع شرکت های تعاونی

قبل از آنکه بخواهیم برای ثبت شرکت تعاونی اقدام کنیم، باید از انواع آن اطلاع حاصل کنیم. انواع شرکت های تعاونی به ترتیب به موارد زیر تقسیم می شوند:

• شرکت تعاونی تولید محصولات صنعتی و کشاورزی
• شرکت تعاونی توزیع و فروش محصولات
• شرکت تعاونی وام و اعتبار
• شرکت تعاونی ساختمان مسکن
• شرکت تعاونی مصرف
• شرکت تعاونی بیمه محصولات و حیوانات
• شرکت تعاونی نمایندگی کارخانجات و موسسات تولیدی

شرایط عضویت در تعاونی ها

1. تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
2. عدم ممنوعیت قانونی و حجر و ورشکستگی به تقصیر.
3. عدم سابقه ارتشاء
4. اختلاس و کلاهبرداری.
5. درخواست کتبی عضویت
6. تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی
7. عدم عضویت در تعاونی مشابه

شرایط قانونی برای ثبت شرکت تعاونی

 ثبت شرکت تعاونی دارای شرایط خاص قانونی است که به ترتیب به آنها اشاره می کنیم:

1. تعداد اعضاء (‌شرکاء) شرکتهای تعاونی از هفت نفر نباید کمتر باشند.
2. تعداد شرکاء و سرمایه شرکت تعاونی متغیر و نامحدود است.
3. عضویت شرکت تعاونی برای عموم اشخاص واجد شرایطی که در اساسنامه شرکت قید گردیده با تصویب هیأت مدیره شرکت آزاد می‌باشد.
4. حداقل ثلث سرمایه شرکت تعاونی باید نقداَ پرداخت شود.
5. هیات موسس باید حداقل دو ثلث سهام را خریداری یا تعهد نماید.
6. سهام شرکت تعاونی با نام و غیر قابل تقسیم است و بهای آن باید نقداَ پرداخت شود.
7. در مجمع عمومی شرکت تعاونی هر شریک فقط یک رای دارد.
8. اداره شرکت تعاونی بر عهده هیات مدیره ای است که طبق قانون تجارت و قانون شرکت های تعاونی و اساسنامه شرکت انتخاب می گردد.

اساسنامه شرکت تعاونی

1. برای ثبت شرکت های تعاونی باید دارای اساسنامه باشد. اساسنامه انواع شرکت های تعاونی به صورت “نمونه اساسنامه” به وسیله وزارت تعاون تهیه شده و در اختیار تشکیل دهندگان شرکت قرار می گیرد.
2. برای ثبت شرکت تعاونی باید قبلاَ از طرف وزارت خانه مزبور “موافقت نامه تشکیل” صادر گردد. شرکت تعاونی باید به ثبت داده شود.
3. برای ثبت شرکت تعاونی لازم است که از طرف وزارت تعاون “مجوز ثبت” صادر شود.
4. مسئولیت مالی اعضاء در شرکتهای تعاونی محدود به میزان سهم آنان می‌باشد
5. مگر آنکه در قرارداد ترتیب دیگری شرط شده باشد.
6. اساسنامه هر یک از تعاونیها باید با رعایت مقررات این قانون شامل نکات زیر باشد:

• نام با قید کلمه تعاونی
• هدف
• موضوع
• نوع
• حوزه عملیات
• مدت
• مرکز اصلی عملیات
• نشانی
• میزان سرمایه
• مقررات مربوط به عضو
• ارکان
• مقررات مالی و کار
• انحلال
• تصفیه

الزامات قانونی ثبت شرکت تعاونی

1.     کلیه اعضاء شرکت دارای حقوق و وظایف مساوی می‌باشند.
2.     در مجامع عمومی بدون در نظر گرفتن تعداد سهام هر عضو دارای یک رای می‌باشد و

استفاده از این حق از حقوق شخص صاحب سهم است. ‌در مواردی که به عللی استفاده از این حق به طور مستقیم برای شریک میسر نباشد ممکن است به موجب وکالت کتبی به یکی دیگر از شرکاء واگذار‌شود.

3.     ‌در اتحادیه‌های شرکتهای تعاونی نماینده هر شرکت عضو به نسبت اعضای آن شرکت حق رای خواهد داشت.
4. استرداد سهام و پرداخت بهای آن تا حدی که موجبات وقفه در فعالیت شرکت فراهم نشود مجاز است.
5. سهام شرکت تعاونی با نام و غیر قابل تقسیم است و بهای آن باید نقداً پرداخت شود.
6.     ‌انتقال سهام به اشخاص غیر عضو ممنوع است.
7. بهره حق‌السهم شرکتهای تعاونی که در آخر هر سال به شرکاء ممکن است داده شود در اساسنامه شرکت تعیین خواهد شد.
8. درآمد سالیانه شرکت پس از وضع هزینه – استهلاک – ذخایر و بهره سهام به نسبت معاملاتی که هر یک از اعضاء و مشتریان غیر عضو که در‌طول سال مالی با شرکت نموده‌اند بین آنان تقسیم خواهد شد.
9.     شرکتهای تعاونی از اعضاء جزو دیون ممتازه محسوب است.

مقررات مالی شرکت

1.     از حداقل پنج درصد (5%) به بالا با تصویب مجمع عمومی به عنوان ذخیره تعاونی به حساب ذخیره قانونی منظور می‌شود.
2.     ذخیره قانونی تا زمانی که مبلغ کل ذخیره حاصل از درآمدهای مذکور به میزان یک چهارم معدل سرمایه سه سال اخیر شرکت نرسیده‌باشد الزامی است.
3.     تعاونیها می‌توانند تا حداکثر یک دوم ذخیره قانونی را جهت افزایش سرمایه خود بکار ببرند.
4.     حداکثر پنج درصد از سود خالص به عنوان اندوخته احتیاطی به پیشنهاد هیات مدیره و تصویب مجمع عمومی به حساب مربوط منظور‌می‌گردد و نحوه مصرف آن با تصویب مجمع عمومی است.
5.     چهار درصد از سود خالص به عنوان حق تعاون و آموزش به صندوق تعاون واریز می‌گردد.
6.     درصدی از سود جهت پاداش به اعضاء، کارکنان، مدیران و بازرسان به پیشنهاد هیات مدیره و تصویب مجمع عمومی تخصیص داده می‌شود.
7.     پس از کسر وجوه فوق باقیمانده سود خالص به ترتیبی که در اساسنامه و شرایط ضمن عقد پذیرفته می‌شود تقسیم می‌گردد.

جبران ضرر و زیان شرکت

بر اساس ماده 4 قانون شرکت های تعاونی، این شرکت ها باید برای جبران زیانهای احتمالی و توسعه عملیات خود بدواً قسمتی از درآمد خود را که از 15 درصد کمتر نباشد به‌عنوان ذخیره احتیاطی در ترازنامه منظور نموده و سپس طبق مفاد بند ز ماده 3 به تقسیم سود سهام اقدام نمایند. منظور کردن این وجوه به حساب ذخیره تا زمانی است که جمع آن معادل با مجموع سرمایه شرکت در ظرف 3 سال اخیر گردد.

‌ذخیره احتیاطی شرکت به هیچ وجه قابل تقسیم بین شرکاء نبوده و در صورت انحلال شرکت ذخیره احتیاطی بنا به تشخیص شورای تعاون کشور به‌اتحادیه تعاونی یا موسسات عام‌المنفعه دیگر واقع در همان شهرستان یا در شهرستان مجاز واگذار خواهد شد.

مزایای ثبت شرکت تعاونی

1.     شرکتهای تعاونی که طبق این قانون تشکیل و اساسنامه آنها به تصویب شورای عالی تعاونی کشور می‌رسد از پرداخت حق‌الثبت و تمبر‌سهام و مالیات بر درآمد معاف می‌باشند و همچنین مبالغی که در پایان هر سال طبق بند ز ماده 3 این قانون به شرکاء پرداخت می‌شود از مالیات معاف‌خواهند بود.
2.      اتحادیه‌های شرکتهای تعاونی اعم از محلی یا مرکزی تابع مقررات این قانون خواهد بود.
3.      شرکتهای تعاونی که با کمک و حمایت دستگاه‌های دولتی و یا شهرداریها تشکیل می‌شوند. 
4.      وزیر کار – وزیر دارایی – وزیر کشور – وزیر کشاورزی و مدیر عامل سازمان برنامه و مدیر عامل بانک کشاورزی یا نمایندگان تام‌الاختیار‌آنها مکلف می باشند برای حسن اجرای این قانون شورای دائمی به نام شورای تعاون کشور که دارای شخصیت حقوقی خواهد بود تشکیل دهند.  

موارد انحلال شرکت

یکی از مهم ترین سوالاتی که معمولا برای بسیاری از افرادی که قصد ثبت شرکت تعاونی دارند، پیش می آید آن است که موارد انحلال شرکت های تعاونی به چه مواردی تقسیم می شوند؟

شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی در موارد زیر منحل می‌شوند:

1. تصمیم مجمع عمومی فوق‌العاده.
2. کاهش تعداد اعضاء از حد نصاب مقرر در صورتی که حداکثر ظرف مدت 3 ماه تعداد اعضاء به نصاب مقرر نرسیده باشد.
3. انقضای مدت تعیین شده در اساسنامه مربوط در صورتی که در اساسنامه مدت تعیین شده باشد و مجمع عمومی مدت را تمدید نکرده باشد.
4. توقف فعالیت بیش از یک سال بدون عذر موجه.
5. عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط پس از 3 بار اخطار کتبی در سال به وسیله وزارت تعاون بر طبق آیین‌نامه مربوط.
6. ورشکستگی طبق قوانین مربوط.

وظایف وزارت تعاون در مقابل شرکت های تعاونی

1.     اجرای آن قسمت از قانون و مقررات در رابطه با بخش تعاونی که مربوط به دولت می‌شود و نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات بخش‌تعاونی.
2.     تهیه لوایح قانونی و آیین‌نامه‌های این قانون و اساسنامه‌ها و آیین‌نامه‌های تعاونیها مطابق این قانون.
3.     جلب و هماهنگی حمایتها و کمکها و تسهیلات و امکانات دولتی و عمومی جهت بخش تعاونی با همکاری دستگاههای اجرایی ذیربط.
4.     تشویق و کمک و همکاری در تاسیس و گسترش تعاونیها با جلب همکاری و مشارکت عموم مردم و شوراهای اسلامی کشوری.
5.     ایجاد زمینه‌های همکاری و هماهنگی و تعاون بین تعاونیها برای ثبت شرکت ، همچنین بین اتحادیه‌های تعاونی یا بین بخش تعاونی و سایر بخشهای اقتصادی.
6.     کمک به فعالیتهای تبلیغاتی، آموزشی، فرهنگی، فنی، علمی، تحقیقاتی و صنعتی لازم برای بخش تعاونی با همکاری اتحادیه‌های تعاونی.
7.     کمک به شرکت‌ها، اتحادیه‌های تعاونی در ارائه خدمات حقوقی، مالی، حسابداری و حسابرسی و دیگر خدمات مورد نیاز.
8.     شرکت در مجامع بین‌المللی تعاون به عنوان نماینده دولت جمهوری اسلامی ایران.
9.     انجام معاملات لازم و ارائه خدمات مورد نیاز بخش تعاونی.
10.     اجرای برنامه‌های ترویج و آموزش تعاون برای تفهیم و تعمیم روشها و برنامه‌های مختلف تعاونی و انتشار کتب و نشریات مورد لزوم‌تعاونی.
11.    راهنمایی مسئولان تعاونیها در امور حقوقی، مالی، اداری و هدایت آنها در جهت استفاده از روشها و سیستمهای بهتر.
12.    انجام تحقیقات آماری و اطلاعاتی و مطالعه درباره فعالیت تعاونیها در زمینه شناخت نارساییها و نیازهای آنها و همچنین تواناییها و امکانات‌آنها به منظور استفاده در برنامه‌ریزیهای مربوط.
13.   ایجاد هماهنگی در اعمال کمکهای فنی و اداری و مالی و غیره توسط دستگاههای ذیربط در موارد لازم به منظور اداره صحیح تعاونیها.
14.   ایجاد تسهیلات لازم جهت توسعه فعالیت تعاونیها در امور تولیدی.
15.   فراهم آوردن موجبات صدور تولیدات تعاونیها.